Wiskundemeisjes

Trouwe lezer HJ wees ons op een leuk interview (de Volkskrant, 15 december) met Alexander Rinnooy Kan over allerhande belangrijke politieke zaken na het mislukken van het AOW-overleg. Maar hij vertelt ook iets over wiskunde:

Zelf weet Rinnooy Kan als geen ander dat het verstandig is je te blijven ontwikkelen. De wiskundige verliet op zijn 41ste de wetenschap. ‘De tragiek van de wiskundige is dat je vanaf je veertigste weinig nieuws meer kunt. Ik weet niet wat het precies is, maar je creativiteit, flexibiliteit of je vermogen slijt om lang en diep na te denken over abstracties. Het is een groot verdriet van menig wiskundige.’

Hoewel hij zich niet meer actief bezighoudt met wiskunde, heeft hij zijn passie ervoor behouden. Voor het eerst in het gesprek begint hij uitbundig te vertellen.

‘G.H. Hardy schreef daar zo’n prachtig boekje over! Pas op zijn 60ste beseft hij dat zijn creativiteit aan het verdwijnen is. Hij vindt zijn leven zinloos geworden. Maar het kan ook anders. Hardy beschrijft een prachtige anekdote over de Indiase wiskundige Ramanujan, die op zijn sterfbed ligt. Wiskundigen zijn niet de makkelijkste praters, dus Hardy zegt dat hij in een taxi zat met een nummer waar hij echt niks bijzonders in kon ontdekken, ik meen 1789.

‘‘Nee, nee Hardy, dat zie je verkeerd!’, zegt Ramanujan zonder een seconde na te denken en bijna overlijdend. ‘Het is het kleinste getal dat je op twee manieren kunt schrijven als de som van twee derde machten’.’

Rinooy Kan lacht. ‘Dat is toch fenomenaal! Het klopt, hè?’

Bijna goed! Het is een van onze favoriete anekdotes, maar het getal klopt natuurlijk niet.

HJ wees ons ook op een grappige ingezonden brief die de volgende dag verscheen:

Aftakeling

Hierbij een reactie op het interview met SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan (Economie, 15 december). Niet 1789 maar 1729 is het kleinste getal dat op twee manieren de som van twee derdemachten is (namelijk die van 10 en 9 zowel als die van 12 en 1). Ik ben een wiskundige van 65 jaar en nog zeer alert. Gelukkig geldt de aftakeling niet voor iedere wiskundige vanaf 40 jaar.

Ruud Engelschman, Rheden

Op deze site kun je meer lezen over de zogenaamde "taxicab-getallen" die naar de Hardy-Ramanujan-anekdote vernoemd zijn.

Gisteravond ging ik in Eindhoven naar een concert van Tamara Stefanovich (piano), met een inleiding van Alexander Rinnooy Kan. Het programma bestond uit piano-études van György Ligeti (1923 - 2006). Maar wat ik van tevoren niet zo in de gaten had, was dat Rinnooy Kan vooral over de wiskunde in de muziek van Ligeti zou praten! Vanmorgen schreef Bert Kramer in een reactie ook al over dit concert.

György Ligeti

Rinnooy Kan vertelde over Ligeti's leven en werk. Ligeti was geïnteresseerd in wiskunde: hij deed toelatingsexamen voor de studies wiskunde en natuurkunde. Maar omdat hij joods was en de Tweede Wereldoorlog gaande was, werd hij niet aangenomen. In zijn latere leven raakte hij bevriend met Benoît Mandelbrot, en hij raakte gefascineerd en geïnspireerd door de fractalmeetkunde. Ook de chaostheorie komt tot uiting in Ligeti's werk: in ritmes en accenten wordt duidelijk dat een heel klein verschil in startwaarde een heel grote verandering kan veroorzaken. Zo gaf Rinnooy Kan het publiek een stoomcursus fractalmeetkunde en chaostheorie.

Alexander Rinnooy Kan

Maar hij benadrukte ook dat de esthetiek van de wiskunde en die van de muziek heel verschillend van aard zijn: het mooie aan wiskunde is dat je ingewikkelde structuren rationeel volledig kunt begrijpen, terwijl een rationele analyse van de muziek de schoonheid nooit helemaal verklaart. Lees vooral wat Alexander Rinnooy Kan vorige week zelf zei over de wiskunde in Ligeti's muziek in een interview in NRC Handelsblad.

Daarna speelde Tamara Stefanovich twaalf berucht moeilijke maar prachtige piano-études. Erg mooi en indrukwekkend!

Tamara Stefanovich