Wiskundemeisjes

Electronic Principles van Albert Paul Malvino begint met de volgende opdracht.

To Joanna,

My brilliant and beautiful wife without whom I would be nothing. She always comforts and consoles, never complains or interferes, asks nothing and endures all, and writes my dedications.

Tal Cohen verzamelt dit soort boekgrappen op zijn pagina Book In-Jokes. De voorbeelden komen uit informatica- en wiskundeboeken. Erg grappig vond ik ook deze uit Fourier Analysis van T.W. Körner.

In the index we find the entry:

fractals: not mentioned, 112

Sure enough, there is no mention of fractals on page 112 (or elsewhere in the book). However, what we do find on page 112 is a brief mention of catastrophe theory, or rather the “popular stir” it caused. The parallels with the hype surrounding fractals (and chaos) are manifest. There are many hints of the occurence of fractals in the book, but they are never called such.

We mogen van Uitgeverij Nieuwezijds maar liefst vijf exemplaren weggeven van De dronkemanswandeling - hoe toeval ons leven bepaalt!

Jeanine en ik hebben het boek tot onze schande nog niet gelezen, maar de beschrijving maakt ons nu al enthousiast.

Toeval en onzekerheid beheersen ons bestaan. Maar waarom begrijpen wij daar dan zo weinig van?

Door de ware aard van het toeval te tonen ontrafelt Leonard Mlodinow psychologische illusies en maakt hij het schijnbaar ondoorzichtige duidelijk: Waaraan danken sommige mensen, van sporthelden en filmsterren tot ondernemers, hun succes? Hoe moet je politieke peilingen of de uitslag van een bloedonderzoek interpreteren? Welke aandelen moet je nemen? Waarvan hangen schoolprestaties af?

Het leven verloopt grilliger en minder voorspelbaar dan we willen geloven. Het is als een ‘dronkemanswandeling’ – een wetenschappelijke term voor de willekeurige beweging van moleculen die al botsend een onvoorspelbare weg afleggen. De dronkemanswandeling is een stimulerende en verrassende gids voor wie onze bedrieglijke wereld beter wil begrijpen.

Natuurwetenschap & Techniek schreef:

Iedere onderzoeker, student of scholier die wel eens met kansberekening in de knoop heeft gezeten, moet dit gewoon lezen. [...] Mlodinow begrijpt hoe hij complexe materie kan omzetten tot begrijpelijke stof. Een leesbare, interessante en zelfs leuke stoomcursus kansberekening is het resultaat. [...] Door spanning op te bouwen in een vraagstuk houdt hij de aandacht vast. En door de getallentoverij te beperken, doorloopt hij een probleem zo helder dat afhaken geen optie is.

Meedoen aan deze verloting is (als altijd) reuzemakkelijk: laat bij dit bericht een reactie achter met je naam en een verzoek om het boek te winnen (bijvoorbeeld: "Lieve wiskundemeisjes, geef mij dit boek!"). Vergeet niet om je email-adres correct in te vullen. Reageren kan tot 1 september zodat alle vakantiegangers ruim de tijd hebben om te reageren. Daarna zwengelen Jeanine en ik random.org aan om vijf winnaars te kiezen.

En off the record...volgende week begint hier nóg een weggeefactie! Houd de site dus goed in de gaten.

Zaterdag zocht ik in de bibliotheek naar een fijne thriller voor het weekend. Ik zocht eigenlijk een vijfsterren-boek uit de VN Detective en Thrillergids (die sindskort ook een mobiele versie heeft, erg handig als je met je telefoon in de bibliotheek staat), maar daarvan stonden er helaas weinig op de plank.

Min of meer lukraak trok ik No one you know uit de kast. De achterflap vertelde dat Ellie twintig jaar na de moord op haar zus Lila op zoek gaat naar de dader. En voorop stond "A murdered girl. A devastating betrayal. A family full of secrets." Het klonk als een prima boek voor een loom weekend.

In het begin van boek bleek echter dat de vermoorde Lila een wiskundig genie was. Dat had ik weer, wilde ik in het weekend eens rustig een boek lezen, kreeg ik weer bladzijden vol priemgetallen, Riemann-hypothese en andere wiskunde. Bijvoorbeeld op bladzijde dertien in een flashback:

"What's all this?" I had asked her once, sitting on her bed and flipping trough the notebook. I read aloud from a dog-eared page. "Every even integer greater than two can be expressed as the sum of two primes."
[...]
"Only one of the most famous math problems of all time, Goldbach's conjecture,", Lila said. "Mathematicians have been trying to prove it since 1742."
"Let me guess. My brilliant sister is going to be the one to solve it."
"You don't solve a conjecture, you prove it."

Wiskunde en wiskundigen komen er niet al te belabberd in af in No one you know, al zijn de wiskundigen natuurlijk wel allemaal een beetje wereldvreemd. Als boek vond ik het wat traag en teleurstellend. Ik ben ergens over de helft gestrand en heb alleen even snel gekeken wie nu de dader was en of het bewijs van het vermoeden van Goldbach misschien nog expliciet werd gegeven...

Jarenlang schreef Hans van Maanen voor de Volkskrant de rubriek Twijfel. Wekelijks fileerde hij artikelen, nieuwsberichten en proefschriften. Steeds kwam hij dezelfde elementaire fouten tegen: weer iemand die het verschil tussen gemiddelde en mediaan niet kende, weer een grafiek die verkeerde gegevens liet zien en weer weggemoffelde onzekerheidsintervallen. Regelmatig kreeg Van Maanen de vraag of hij niet eens een boek kon maken waarin hij uitlegde hoe het dan wél moest. Dat boek is er nu: Goochelen met getallen.

In 27 vlot geschreven hoofdstukken legt van Maanen uit hoe je kunt goochelen met getallen en vooral hoe je eigenlijk met die getallen zou moeten werken. Veel hoofdstukken beginnen met een berichtje uit de krant. Iets als "Veel koffie goed voor een mens" (wat goed nieuws zou zijn voor de meeste wiskundigen, maar dat terzijde). Daarna legt Van Maanen fijntjes uit dat de conclusie op een verkeerde manier uit de cijfers is getrokken. Soms geeft hij nieuwe grafieken, die wel duidelijk laten zien wat er gebeurt. Ook neemt Van Maanen tijd om belangrijke begrippen als mediaan, betrouwbaarheidsinterval, correlatie en zelfs de chi-kwadraattoets uit te leggen.

Goochelen met getallen is een aanrader voor iedereen die wel eens een conclusie uit een tabel vol getallen trekt: of je nu journalist, theaterdirecteur of leraar bent. Het hele boek achter elkaar lezen is waarschijnlijk wat te veel van het goede: op een gegeven moment ging het zelfs dit wiskundemeisje een beetje duizelen. Daarom raad ik aan: elke dag één hoofdstuk. En daarna het boek steeds uit de kast pakken als je cijfers in de krant tegenkomt waarvan je denkt "Dit kan niet kloppen."

Wij mogen twee exemplaren van Goochelen met getallen verloten, laat voor 6 december hier een reactie achter om mee te loten.

Informatie: Uitgeverij Boom ISBN: 9789085068358, paperback 17 x 24 cm 256 blz. | €21.50.

Zoals jullie weten houden wij erg van boeken. Toen Filip Huysegems, literatuurcriticus bij de Vlaamse krant De Standaard, ons vroeg of we met hem over boeken met wiskunde wilden praten, waren we dan ook meteen enthousiast. Hij had een leuk plan bedacht: wij mochten hem een lijst met titels van leuke boeken over wiskunde sturen en daarna mochten we hem een examen afnemen. We kozen zes boeken uit, vier fictie en twee non-fictie. Filiip sloeg aan het lezen en kwam bij ons langs. Het resultaat stond afgelopen vrijdag in De Standaard!

Voor wie die krant niet gezien heeft: klik hier voor de pdf's: blz. 12 en blz. 13. Tekst: Filip Huysegems. Foto's: Katrijn Van Giel.

Net als de meeste wiskundigen, orden ik dingen graag. Al kies ik misschien niet altijd de meest voor de hand liggende ordeningen. Mijn kruiden staan op alfabet, mijn boeken op kleur.

Rudi Penne en Paul Levrie van de fijne blog Wiskunde is sexy schreven een tijdje geleden een mooi stuk over De bibliotheek van Babel (Borges). Daarbij illustreerden ze hoe een wiskundige zijn boeken ook in de kast kan zetten...

Klik op het plaatje voor een vergroting

Er zijn veel leuke boeken over wiskunde verschenen voor een breed publiek, zowel informatieve boeken als romans. Zo langzamerhand hebben we op onze site een aardige verzameling boekentips voor Nederlandstalige lezers opgebouwd. Om al die boeken op een overzichtelijk manier op een rijtje te zetten, hebben we een bibliotheek op LibraryThing gemaakt! Alle Nederlandstalige boeken over wiskunde die we besproken hebben (of boeken die ook in het Nederlands vertaald zijn), zowel fictie als non-fictie, kun je in die bibliotheek terugvinden, met links naar de betreffende besprekingen of andere stukjes die met het boek te maken hebben.

Er is al een heel goede website over wiskunde in Engelstalige fictie: Mathematical Fiction van Alex Kasman.

Deze links zijn voortaan ook te vinden door in de rechterbalk door te klikken naar Boeken en onze bibliotheek zal natuurlijk steeds bijgewerkt worden als we weer een leuk boek over wiskunde gelezen hebben. Veel plezier ermee!