Wiskundemeisjes

Deze column staat vandaag in de Volkskrant. (En ik vertelde een kortere versie van dit verhaal bij DWDD, een beetje ongelukkig in het niemandsland tussen het schrijven en verschijnen van deze column. Onderaan dit stukje staat het item, ik kom pas aan het einde.)

Maandag wordt bekend gemaakt welk boek de NS Publieksprijs wint. Misschien wel Bonita Avenue van Peter Buwalda. Mijn moeder las dat boek deze zomer en bleef het maar enthousiast aanbevelen. Eén van de hoofdpersonen was een wiskundige en mijn moeder was benieuwd of ik hem geloofwaardig vond.

Ik begon met lichte tegenzin te lezen. Wiskundigen komen er in de literatuur meestal niet al te best vanaf. Ze zijn wereldvreemd, onsympathiek of knettergek. Het ergste is dat het meestal totaal oninteressante, eendimensionale personages zijn.

Over wiskundige Siem Sigerius in Bonita Avenue kun je veel zeggen, maar niet dat hij oninteressant of eendimensionaal is. Hij is charismatisch, invloedrijk en ongrijpbaar. In zijn jonge jaren blijkt hij judo-kampioen te zijn geweest. Wiskunde ontdekt Siem pas als hij met een been in het gips ligt en niet kan sporten. Hij vindt toevallig een boekje van de Nationale Wiskunde Olympiade en krijgt plezier in het kraken van de sommen. Op pagina 416 staat als voorbeeld:

Siem lost dit probleem vlotjes op, maar er staat niet hoe hij het doet. Het is natuurlijk ook een roman, geen wiskundeboek. Ik wilde toch weten hoe het moest en met wat gepuzzel lukte het me om de juiste getallen te vinden (hint: je gebruikt dat 0,SNELSNELSNELSNEL… hetzelfde is als SNEL/9999).

In het boek raakt Siem zo geïnspireerd door deze opgave dat hij een vriendje voor Ada Kok bedenkt: PELE³ = DOELPUNTEN. De oorspronkelijke eigenaar van het opgavenboekje prijst hem voor deze opgave en zegt “Ik heb mijn hele weekend besteed aan Pelé keer Pelé keer Pelé. Ik kom er niet uit.” Mij verging het hetzelfde toen ik deze puzzel probeerde, het leek wel of er helemaal geen oplossing bestond! Ik schreef hier iets over op Twitter en kreeg prompt een email van auteur Peter Buwalda. Hij bekende dat de Ada-Kok-puzzel een bestaande opgave was, maar dat hij de Pelé-variant zelf had bedacht. Tijdens het schrijven was hij nota bene al bang dat iemand zoals de wiskundemeisjes zijn puzzel zou gaan testen. Zijn angst was uitgekomen!

Het deed me deugd om te horen dat schrijvers bang zijn voor wiskundemeisjes. Maar om te laten zien dat ik helemaal niet zo angstaanjagend ben, bood ik aan om een nieuwe puzzel te verzinnen. Eéntje die wel klopt. Ik besloot dicht bij het origineel te blijven en kwam met

Deze opgave heeft een unieke oplossing, al is hij niet zo elegant stap-voor-stap op te lossen als die van Ada Kok. Maar omdat Siem deze puzzel verzint als hij nog nauwelijks iets van wiskunde weet, is dat niet zo gek.

Om de vraag van mijn moeder te beantwoorden: ik vond Siem een geloofwaardige en interessante wiskundige. En dat is nog maar één van de redenen dat Bonita Avenue een van de fijnste romans is die ik dit jaar las, dus ik stemde op Buwalda voor de NS Publieksprijs. Dat de beste moge winnen.

Jeanine schreef gisteren al een stukje over de Internationale Wiskunde Olympiade. Op de site van Terence Tao is inmiddels een experiment gestart om als een groep één van de problemen op te lossen. Dit is het probleem:

Problem 6. Let be distinct positive integers and let be a set of positive integers not containing . A grasshopper is to jump along the real axis, starting at the point 0 and making jumps to the right with lengths in some order. Prove that the order can be chosen in such a way that the grasshopper never lands on any point in .

Iedereen kan meedoen, ook kleine stappen kunnen nuttig zijn. Ga dus vooral naar
IMO 2009 Q6 as a mini-polymath project voor het probleem is opgelost.

Jammer genoeg ben ik hard aan het ploeteren om hoofdstuk drie van mijn proefschrift glashelder op te schrijven, anders zou ik me zeker in de disucssie mengen...

Dit weekend vond in Bergen op Zoom de allereerste Benelux Wiskunde Olympiade (BxMO) plaats. We hadden natuurlijk al de Nederlandse Wiskunde Olympiade en de Internationale Wiskunde Olympiade (IMO, International Mathematical Olympiad), maar nu is er dus ook een onderlinge wedstrijd voor de teams van België, Nederland en Luxemburg.

Het Nederlandse team

De teams van de deelnemende landen zijn geselecteerd via een aantal voorrondes. In Nederland werd in januari vorig jaar de eerste ronde gehouden op de middelbare scholen. De 120 besten werden daarna uitgenodigd voor de tweede ronde die in september op de Technische Universiteit Eindhoven georganiseerd werd. Uit de besten bij deze tweede ronde werden ca. dertig kandidaten uitgenodigd om mee te doen aan de training voor de BxMO en voor de IMO. Na diverse trainingsdagen werden tien leerlingen geselecteerd voor het team dat Nederland vertegenwoordigt bij de BxMO. De training, selectie en begeleiding tijdens de BxMO is in handen van Quintijn Puite (Technische Universiteit Eindhoven), Birgit van Dalen (Universiteit Leiden) en Johan Konter (Universiteit Utrecht).

De dertig deelnemende leerlingen kregen bij de wedstrijd gisteren vier pittige wiskundevraagstukken voor hun kiezen die ze individueel moesten oplossen. Daarmee konden ze in totaal 28 punten scoren (7 per opgave). De helft van de deelnemers kreeg een medaille: brons, zilver of goud in de verhouding 3:2:1. Veel van deze leerlingen zullen komende zomer ook mee doen met de IMO, die in Bremen, Duitsland wordt gehouden. In 2011 zal Nederland als gastland optreden voor de 52ste IMO. De BxMO is een van de extra activiteiten die in de aanloop daar naar toe wordt georganiseerd.

En... *tromgeroffel*... het Nederlandse team behaalde dit weekend de eerste plaats met 119 punten, het team uit België de tweede plaats met 87 punten en het team uit Luxemburg behaalde de derde plaats met 63 punten. Bovendien werd de top drie van het individuele klassement volledig gevuld door Nederlanders. Gefeliciteerd!

De individuele uitslagen van het Nederlandse team zijn als volgt:

Raymond van Bommel (17 jaar, Hoofddorp: GOUD, 28 punten
Wouter Berkelmans (18 jaar, Amstelveen): GOUD, 24 punten
Maarten Roelofsma (18 jaar, Apeldoorn): ZILVER, 17 punten
Jelle van den Hooff (17 jaar, Amstelveen): BRONS, 10 punten
David Kok (16 jaar, Delft): BRONS, 10 punten
Harm Campmans (16 jaar, Borne): 7 punten
Wadim Sharshov (18 jaar, Leiden): 7 punten
Jaap Wagenaar (16 jaar, Woubrugge): 7 punten
Peter Koymans (16 jaar, Eindhoven): 6 punten
Madelon de Kemp (16 jaar, Nijmegen): 3 punten

Ingekomen bericht vanuit Madrid: Het Nederlandse team van zes scholieren heeft een topprestatie neergezet tijdens de Internationale Wiskunde Olympiade in Spanje: tweemaal zilver en tweemaal brons. De 49ste Internationale Wiskunde Olympiade vindt dit jaar plaats in de Spaanse hoofdstad Madrid.

Nederland is met 94 punten gedeeld 33ste geworden in het officieuze landenklassement. Winnaar is China, gevolgd door Rusland en de Verenigde Staten. In totaal namen 535 leerlingen uit 97 verschillende landen deel aan deze olympiade.

De resultaten van de individuele leden van het Nederlandse team zijn als volgt:

* Floris van Doorn (17 jaar, 's Graveland): ZILVER - 22 punten
* Milan Lopuhaä (18 jaar, Driehuis): ZILVER - 22 punten
* Raymond van Bommel (16 jaar, Hoofddorp): BRONS - 16 punten
* Remy van Dobben de Bruyn (17 jaar, Leiden): BRONS - 16 punten
* Alexander van Hoorn (18 jaar, Abcoude): 10 punten
* Maarten Roelofsma (17 jaar, Apeldoorn): 8 punten

In de 37 voorgaande keren dat Nederland deelnam aan de Internationale Wiskunde Olympiade, deed het team het slechts drie keer beter.

De wiskundemeisjes feliciteren het team en hun begeleiders van harte!