Wiskundemeisjes
Internetbureau Rotterdam 
Vandaag is bekendgemaakt welke toponderzoekers dit jaar een Vici (ook bekend als `grote zak geld') krijgen van NWO. De wiskundemeisjes feliciteren alle onderzoekers die met een Vici hun eigen onderzoeksgroep mogen opbouwen en in het bijzonder Mirjam Dür en Peter Grünwald. Wiskundigen die geen Vici hebben ontvangen, moeten misschien overwegen een umlaut aan hun naam toe te voegen... Hieronder de winnende wiskundige projectvoorstellen.
How to reach the optimum
Dr. M.E. (Mirjam) Dür (v) 28-01-1970, Wenen (Oostenrijk), RUG - Wiskunde en Informatica
If we want to do better, faster, or more efficient, we want to optimize our performance. But how can we identify the best of all available options? This research studies mathematical methods that help answer these questions.
Statistiek als je modellen niet kloppen
Prof. dr. P.D. (Peter) Grünwald (m) 13-04-1970, Geldrop, CWI - Informatica / UL - Wiskunde
Wetenschappers maken volop gebruik van praktisch zinvolle, maar duidelijk foute modellen. Niet-lineaire verbanden worden bijvoorbeeld als lineair gemodelleerd, of afhankelijke variabelen als onafhankelijk, zoals in DNA-sequentieanalyse. Bestaande statistische methoden gaan er echter van uit dat de modellen correct zijn. De onderzoekers ontwikkelen nieuwe methoden die daar niet van uitgaan. Hierdoor kunnen we meer doen met minder data.
Dit artikel verscheen deze maand in het onvolprezen Vlaamse tijdschrift Vector 8.
Hoe werken wiskundige modellen in de financiële wereld? Kan wiskunde helpen om topsporters te laten winnen? Hoe ging men vroeger om met lijfrentes? En wat is eigenlijk uw favoriete inheemse niet-groene zomergroente? Onder het motto Tel uit je winst – de wiskunde van geld en spelen geeft de Nederlandse vakantiecursus antwoord op deze en vele andere vragen.
De vakantiecursussen wiskunde zijn informatieve en inspirerende bijeenkomsten voor wiskundedocenten, die al sinds 1946 worden georganiseerd. Vroeger hadden de cursussen thema’s als De Algebra met haar Historische en Methodische aspecten of De waarschijnlijkheidsrekening, haar grondslagen en haar toepassingen. De laatste jaren zijn de thema’s wat breder en komen interessante onderwerpen ter sprake, met actuele toepassingen die de relevantie van wiskunde laten zien.
Peter Grünwald tijdens zijn voordracht op de vakantiecursus in 2008.
In Tel uit je winst – de wiskunde van geld en spelen lopen de lezingen uiteen van getaltheorie tot financiële wiskunde en van de wiskunde achter voetbal tot verkiezingsparadoxen. De sprekers zijn niet alleen experts in hun vakgebied, maar kunnen ook stuk voor stuk aanstekelijk vertellen over hun werk. Tijdens de cursus ontvangt u een bundel met teksten van de voordrachten, zodat u de mooiste verhalen daarna kunt gebruiken in de klas.
De vakantiecursus wordt georganiseerd door het Centrum voor Wiskunde en Informatica, in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren. De cursus wordt gesponsord door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Het programma bestaat uit twee dagen (vrijdag van 15.00 tot 20.30 en zaterdag van 10.00 tot 15.00) en wordt eerst bij het CWI (21 en 22 augustus) gegeven, en herhaald bij de Technische Universiteit Eindhoven (28 en 29 augustus). Vanuit Vlaanderen is Eindhoven het dichtste bij, maar u kunt natuurlijk ook naar Amsterdam komen en er een gezellig weekenduitje van maken!
De sprekers
- Hoogleraar geschiedenis van de wiskunde Jan Hogendijk spreekt over "Tijd baart rozen: lijfrentes in Nederland in de 17e en 18e eeuw."
- Professor Gerard Sierksma maakt computermodellen om de beste voetbalteams samen te stellen en tijdens de vakantiecursus doet hij daarover een en ander uit de doeken.
- Professor Jan van Eijck van het Amsterdamse CWI geeft vier voorbeelden van sociale software.
- Zijn collega professor Kees Oosterlee geeft een introductie in financiële producten en markten.
- Ook doctor Hans van der Weide van de TU Delft zal over zijn specialisme financiële wiskunde praten.
Vincent van der Noort laat het publiek stemmen voor hun favoriete groente. Wie kiest er voor bloemkool?
- Promovendus Vincent van der Noort organiseert een verkiezing voor de inheemse niet-groene zomergroente van het jaar en laat zien dat het onmogelijk is om eerlijk te bepalen welke groente er wint.
- Doctor Bart Windels uit Vlaanderen spreekt onder de intrigerende titel `Smeergeld’.
- Professor Peter Stevenhagen geeft tenslotte een mooie voordracht over getaltheorie.
Kortom: het beloven twee mooie dagen te worden!
Zoals alle jaren is de cursus voor alle wiskundedocenten op elk niveau toegankelijk. Voor geïnteresseerden is een nascholingscertificaat beschikbaar. Het cursusgeld bedraagt € 75. Voor studenten aan lerarenopleidingen is het cursusgeld slechts € 25. De cursus is inclusief een warme maaltijd op vrijdagavond.
Meer informatie en een aanmeldformulier zijn te vinden op de site van de vakantiecursus.
Een echte wiskundige haalt zijn voldoening natuurlijk uit prachtige onderzoeksresultaten, maar voor wie daarnaast roem, aandacht en gilllende groupies wil, geven we deze week een tip 5 om ook eens volop in de media te komen. Vandaag tip nummer vier!
4. Doe een soort onzinberekening.
Altijd goed voor veel kleine nieuwsberichten op internet: bereken iets geks. Natuurlijk zeg je er netjes bij dat je allerlei aannames maakt en dat je model met een korreltje zout moet worden genomen. Laat het maar aan de redactie over om alle nuances weg te laten en een schreeuwerige kop te verzinnen.
Vorig jaar berekende Peter Grünwald op verzoek van Quest hoeveel mensen er ooit geleefd hadden. Hij moest zelf een beetje lachen om de berekening en had dat ook gezegd. De media gingen echter uit hun plaat: er waren al 107,5 miljard mensen geboren! En het was berekend door een Echte Wiskundige, dus het moest wel waar zijn. Kijk maar eens wat er nu nog omhoogkomt in als je zoekt op `grunwald+mensen+geleefd'.
Peter Grünwald
Een tijdje geleden gaf Peter Grünwald een leuke voordracht in Leiden, omdat hij sinds 1 november voor een dag per week is aangesteld als professor aan ons instituut. Een mooie gelegenheid om hem te vragen naar zijn favoriete wiskundige!
De rest van de week werkt Grünwald op het CWI, waar hij hoofd is van de information-theoretic learning groep. Het vakgebied learning theory, waar Grünwald zelf in werkzaam is, ligt op de grens van statistiek en informatica.
Grünwald twijfelt tussen een paar namen, maar uiteindelijk kiest hij voor...
Vladimir Vovk
Vladimir Vovk, die eigenlijk altijd Volodya Vovk genoemd wordt, wordt volgens Grünwald ondergewaardeerd. Grünwald kiest voor hem omdat Vovk op alle interessegebieden van Grünwald fundamentele dingen gedaan heeft. Niemand anders is op die verschillende gebieden werkzaam, en daarom is Vovk voor hem een logische keuze.
Vovk was de laatste student van de beroemde Kolmogorov. Vovk begon eind jaren '80, begin jaren '90 te publiceren. Hij weet alles over informatietheorie, statistiek en theoretische informatica, en hij combineert al die vakgebieden moeiteloos, waardoor zijn voordrachten vroeger niet te volgen waren. Inmiddels is dat veel verbeterd.
Twee vakgebieden waar zowel Vovk als Grünwald in geïnteresseerd zijn, zijn learning theory en de grondslagen van kansrekening en statistiek. In de learning theory houdt men zich onder meer bezig met het doen van voorspellingen, met het sequentieel voorspellen van data. Gegeven een rijtje uitkomsten uit het verleden wil je een voorspelling kunnen doen voor de toekomst. In de praktijk gebeurt dat bij beurskoersen, het weer en ook bij datacompressie.
