Wiskundemeisjes

Een hele poos geleden kregen we van Björn Carreyn een mooie wiskundekalender, die hij samen met Filip Geeurickx had samengesteld. Inmiddels is er zelfs al een tweede, hoog tijd dus om er eens aandacht aan te besteden!

De wiskundekalender is bedoeld voor in de klas. Elke maand zijn er drie puzzels ("uitdagingen") op te lossen. Verder wordt elke maand een woord uit de wiskunde taalkundig belicht. Dat is slim gedaan: de achtergrond met de taaltip is een hele maand gelijk, maar een kleiner vel kun je omslaan, zodat de puzzel wel af en toe verandert. De kalender ziet er erg vrolijk uit door de leuke tekeningen van striptekenaar Erwin van Pottelberghe.

Er zijn nu twee kalenders: voor het eerste en tweede jaar van de (Vlaamse) middelbare school. Maar ook zeer geschikt voor Nederland, natuurlijk!

De kalender is te bestellen op internet: hier voor het eerste jaar en hier voor het tweede. De kalender is elk jaar opnieuw bruikbaar: er staan alleen data vermeld en geen dagen. Eigenlijk is de kalender niet bedoeld om als kalender te gebruiken, maar om elke maand wat nieuws in de klas te hangen, zodat de leerlingen niet uitgekeken raken op de muurversiering en steeds wat nieuws hebben om over na te denken.

In de Vector stond een uitgebreider stukje over de eerste kalender die uitkwam, en dat kun je hier lezen (als pdf).

De wiskundemeisjes voelen zich een beetje schuldig. Al tijden geleden ontvingen we Monkey Labs in ons postvakje. Monkey Labs is een computergame waarin leerlingen spelenderwijs wiskundesommen oefenen. Hier zie je een voorproefje.

Het spel ziet er veelbelovend uit, maar de wiskundemeisjes konden het niet zelf testen op hun MacBooks. MonkeyLabs draait onder Windows en we hebben geen Bootcamp ofzo. Zo bleef het spel tijden op ons bureau liggen. Sorry!

Om het goed te maken, willen we één van onze lezers dit spel gratis aanbieden. Je moet er deze keer wel wat voor terugdoen: een korte recensie voor deze blog schrijven. Kortom: een leuk spel en een stukje op de wiskundemeisjes, wat willen jullie nog meer?

Monkeylabs is bedoeld voor 12-jarigen, maar ook ouderen kunnen eens hun rekenvaardigheden testen en wiskundeleraren willen misschien kijken of zij het spel in de klas kunnen gebruiken. Op de site van Monkey Labs vind je een heleboel informatie.

Laat uiterlijk vrijdag 14 mei een reactie achter bij dit bericht en vermeld waarom jij de ideale testpersoon bent! Jeanine en ik zullen onpartijdig als altijd een winaar kiezen.

In onderstaande TEDx Talk legt wiskundedocent Dan Meyer op een grappige manier uit hoe leuk het is om wiskundeleraar te zijn, en hoe hij leerlingen motiveert tot probleem-oplossend denken. Zijn ideeën lijken erg op wat ik de laatste tijd bij vakdidactiek geleerd heb. Leuk voor iedereen die zich bezighoudt met het uitleggen van wiskunde!

Dan Meyer houdt ook een weblog bij.

Initiatiefneemster Jantine Bloemhof geeft al jaren op verschillende basisscholen plusklassen met deze extra materialen. De plusklassen zijn een groot succes en meer scholen willen graag aan de slag met plusklassen. Helaas kan Jantine niet op alle scholen komen, daarom maakte ze uitdagende lesmaterialen waarmee scholen zelf aan de slag kunnen. Groep 3 kan losgaan met logische puzzels, groep 5 kan zich storten op magische vierkanten en voor groep zeven zijn er onder andere kaleidocycles.

Je kunt Jantine ook huren voor een eenmalige workshop.

Deze week is er van alles te beleven in wiskundeland, zo is er bijvoorbeeld het Nederlands Mathematisch Congres (maar daarvoor is de inschrijving al gesloten). Helaas heb ik zelf geen tijd om ook maar ergens heen te gaan, maar voor de wiskundedocenten onder jullie die nog niet zoveel plannen hebben: een last minute tip.

Komende vrijdag vindt op de UvA weer het jaarlijkse festival "Leve de Wiskunde!" plaats, een dag vol leuke lezingen, een wiskundequiz en zelfs een gezellige high tea! Uitermate geschikt voor wiskundedocenten, en je mag geïnteresseerde leerlingen ook meenemen.

Zie hier voor het programma, praktische informatie en registratie.

Gisteren keek ik Nieuwslicht en daar zag ik iets leuks: slijmzwammen blijken heel efficiënt netwerken te kunnen maken!

Een groep Japanse en Britse wetenschappers deed een leuk experiment met slijmzwammen. Ze legden hoopjes havervlokken in een opstelling neer in een patroon dat overeenkomt met de ligging van steden rond Tokio. De slijmzwam maakte vanzelf een netwerk om bij al dat eten te kunnen komen. En wat bleek: het netwerk dat ontstond lijkt in een aantal opzichten op het bestaande spoornet rond Tokio, en het blijkt nog net wat efficiënter te zijn. Efficiënt betekent hier: de totale lengte van alle verbindingen is klein, elke twee hoopjes voedsel hebben gemiddeld een kleine afstand tot elkaar, en het verbreken van een verbinding kan goed opgevangen worden. Een mooie oplossing voor een optimalisatieprobleem dus.

In de uitzending van Nieuwslicht kun je de zwam zien uitbreiden. Het (korte) fragment zit in de nieuwsflits na het onderwerp klimaat.

Hier en hier kun je meer lezen en nog wat andere plaatjes vinden.

Zoals jullie inmiddels wel weten is de Riemann-hypothese een van de grote onopgeloste problemen in de wiskunde. Pas schreven we nog dat de hypothese 150 jaar geleden geformuleerd werd.

Er is goed nieuws voor iedereen die in 5 of 6 VWO zit en wiskunde B1,2 volgt: de webklas over de Riemann-hypothese van de UvA, begeleid door Jan van de Craats, gaat weer van start! Een webklas duurt ongeveer tien uur, verdeeld over vier weken, en gebeurt helemaal online. De omschrijving van de website:

De Riemann-hypothese is het belangrijkste open probleem van de wiskunde. Als je dat oplost, word je wereldberoemd, en bovendien verdien je de prijs van één miljoen dollar die er voor is uitgeloofd.

De Riemann-hypothese heeft te maken met de rij van alle priemgetallen, de gehele getallen groter dan 1 die alleen maar deelbaar zijn door 1 en door zichzelf: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, ….

Hoe liggen de priemgetallen verspreid tussen de andere getallen? Hoeveel priemgetallen zijn er? Hoeveel priemgetallen zijn er van honderd cijfers? Van duizend cijfers? Bernhard Riemann schreef hierover in 1859 een baanbrekend artikel. Daarin formuleerde hij ook zijn beroemde vermoeden, min of meer als een losse opmerking terzijde. Maar niemand heeft het nog kunnen oplossen.

In deze webklas leer je van alles over priemgetallen. Maar ook over complexe getallen, oneindige rijen, oneindige reeksen en oneindige producten. En over differentiëren en integreren. Je maakt kennis met de meest fantastische en uitdagende stukken wiskunde die er zijn.

Verdere informatie en de mogelijkheid om je aan te melden vind je hier (en klik door in de linkerbalk naar "Meedoen" en "Webklas kiezen").

Een tijdje geleden heb ik een heel goed boek gelezen: Euler's Gem: The Polyhedron Formula and the Birth of Topology, geschreven door David (Dave) Richeson, die ook een leuke weblog heeft (Division by zero).

Ik heb het boek gerecenseerd voor de Mathematical Intelligencer (in het Engels, dus). De recensie begint zo:

‘‘They all missed it.’’ Richeson’s book begins with a strong and clear motivation for one of his key points on the nature and the historical development of mathematics. ‘‘It’’ is ‘‘Euler’s Gem,’’ Euler’s polyhedron formula, one of the most beautiful formulas of mathematics (in fact, the author informs us, a survey of mathematicians found its beauty to be second only to , also Euler’s). ‘‘They’’ refers to all of Euler’s predecessors who, though active in the field of geometry, failed to come across this elegant and, to our eyes, even obvious relationship.

Euler’s polyhedron formula is elegant and simple: In a polyhedron, the number of vertices (), edges () and faces () always satisfy the equality . For example, a cube contains 8 vertices, 12 edges and 6 faces, and indeed, 8 – 12 + 6 = 2.

But if this formula is so simple, why did no one think of it earlier, especially when, as Richeson explains, people had been fascinated by polyhedra for millennia?

Hier kun je het hele stuk lezen (pdf).

Het is geen gemakkelijk boek. Het vereist niet meer voorkennis dan VWO-wiskunde, maar je moet wel echt je best doen om mee te denken. Maar als je doorzet leer je een boel: het boek vormt een goede balans tussen wiskundige gedachtegangen, historische feiten en subtiele historische ontwikkelingen. Onderweg leer je, aan de hand van de veelvlakkenformule van Euler, waar het vakgebied van de topologie nou eigenlijk over gaat en hoe het ontwikkeld is.

Voor scholieren of andere mensen die liever in het Nederlands lezen over veelvlakken: wiskundedocent De Leuw heeft op zijn website een toegankelijker stuk over veelvlakken gezet, met opgaven erbij, zie hier.

We schreven al eens over George W. Hart en zijn frabjous. Hij heeft nog veel meer prachtigs op zijn site staan, neem hier maar eens een kijkje.

Ik kwam op zijn site iets leuks tegen wat je ook zelf kunt maken, tijdens een lange kerstvakantie bijvoorbeeld: een speelkaartenveelvlak (fijn, de mogelijkheid van samenstellingen in de Nederlandse taal)!

Ik vind het erg mooi! Op deze site staat hoe je het veelvlak kunt maken. Er staat ook een handleiding voor een ander veelvlak van 30 kaarten, maar dat is moeilijker in elkaar te zetten. Je hebt alleen kaarten en een schaar of mesje nodig, als het goed is blijft het zonder lijm of plakband in elkaar zitten. Het is wel handig om een voorbeeldkaart te printen, zodat je op precies de goede plekken snijdt.

Als iemand aan de slag gaat: wij houden ons aanbevolen voor mooie foto's van het resultaat!

Aanstaande donderdag opent Museum Boerhaave een nieuwe, veelbelovende tentoonstelling: NewtonMania!

Van de website:

Steek je handen uit je mouwen en verbaas je over de aardse krachten. Voel de versnelling, trotseer de zwaartekracht: welkom in de wondere wereld van Sir Isaac Newton! Als een van de grootste geleerden uit de geschiedenis krijgt Newton een groots opgezette tentoonstelling in Museum Boerhaave. Bezoek NewtonMania en ontmoet het genie die onze kijk op de wereld voorgoed heeft veranderd.

Het onderdeel Newton gaat over de voor- en tegenstanders van Newtons ideeën, de hype die in de 18e eeuw ontstond en het effect van de nieuwe natuurkunde op het dagelijks leven en de maatschappij. En er is een eerste druk van Newtons beroemde werk "Principia Mathematica" uit 1687 te zien!

Het onderdeel mania is nog spannender: daar kun je natuurkundige fenomenen zelf aan de hand van 22 spellen onderzoeken. Er zijn speciale programma's voor scholieren, en ter gelegenheid van de tentoonstelling is er een stripboek uitgegeven: "Newton in Nederland".

Het klinkt als een zeer geschikt kerstvakantie-uitje of schoolreisje! Geopend van 17 december tot en met 12 september 2010.