Wiskundemeisjes

Meisjes en wiskunde

Deze column verscheen in de Volkskrant van 14 februari 2009.

Als je jezelf wiskundemeisjes noemt, krijg je natuurlijk vaak de vraag: "Hoe is dat nou, wiskunde studeren als je een meisje bent?" En laatst vroeg een journaliste van Opzij ons herhaaldelijk: "Maar heeft dan nooit iemand gezegd: zou je dat nou wel doen, je bent toch een meisje?" Nou, nee. Op mijn middelbare school werden meisjes juist aangemoedigd om ook naar bètastudies te kijken, en we bezochten vrolijk de "meiden studeren techniek" dagen. Ik weet niet of mijn verhaal representatief is, maar ik heb me nooit belemmerd gevoeld in mijn keuzes omdat ik een meisje was. En het heeft ook voordelen. Als je maar met weinig bent, weten mensen snel wie je bent.

Want hoe je het ook wendt of keert, er zijn nog steeds meer mannen dan vrouwen in de wiskunde. Hoe komt dat? Ik heb er nog geen bevredigende verklaring voor gezien. Is het erg? Voor mij niet. Mijn baan en collega’s bevallen prima, en ik heb altijd het andere wiskundemeisje nog om mijn nieuwe schoenen aan te laten zien. Voor het imago van het vak zou het wel goed zijn als er meer vrouwen waren.

Moeten er dan niet méér meisjes wiskunde gaan studeren? Misschien is het vloeken in de kerk, maar dat is niet mijn missie. Wat ik belangrijk vind is dat je een studie kiest die je leuk vindt. Maar als je enthousiast bent over wiskunde, moet je geslacht zeker geen belemmering zijn om daar ook voor te kiezen.

Een inspirerend verhaal uit de geschiedenis van de wiskunde is dat van de Franse wiskundige Sophie Germain (1776 - 1831). Haar ouders waren helemaal niet te spreken over haar fascinatie voor wiskunde en ze probeerden haar op allerlei manieren te ontmoedigen (het verhaal gaat dat ze haar kaarsen afpakten en haar kleren verstopten als ze naar bed was gegaan). Dat hielp echter niets, en toen gaven ze maar toe.

De toen pas geopende École Polytechnique zou de ideale plaats zijn om wiskunde te leren, maar vrouwen werden er niet toegelaten. Germain hoorde over een student die uit Parijs vertrokken was, Antoine-August Le Blanc. Ze slaagde erin studiemateriaal te krijgen en ze leverde oplossingen in onder zijn naam. Dat bleef niet onopgemerkt: de beroemde wiskundige Lagrange wilde wel eens weten hoe een student die nooit was komen opdagen opeens zulke slimme oplossingen inleverde. Ze kon haar identiteit niet langer verbergen en Lagrange ontpopte zich tot haar mentor.

Dit verhaal is waarschijnlijk een inspiratiebron geweest voor een aflevering van The Simpsons, waarin de school van Lisa en Bart in tweeën wordt gedeeld. Jongens en meisjes krijgen apart van elkaar les. Alle stereotypen zijn uit de kast getrokken: de jongetjes maken troep en slaan elkaar tot moes, terwijl bij de meisjes alles netjes en zweverig is. Ik moest erg lachen om de wiskunde die aan de meisjeskant gedoceerd wordt: "And how does this number make you feel?!" Uit wanhoop verkleedt Lisa zich als jongetje. Zo had zelfs Sophie Germain misschien nog wel ontmoedigd kunnen worden!