Wiskundemeisjes

Eric Maskin
Op bezoek in Princeton vroeg ik Eric Maskin welke nog levende wiskundige hij bewondert. Maskin (1950) werd geboren in New York en studeerde en promoveerde als (toegepast) wiskundige aan Harvard. Hij werkte op verschillende topplekken voor hij in 2000 neerstreek op het Institute for Advanced Study in Princeton. Hij werkt aan verschillende economische vraagstukken. In 2007 kreeg Maskin de Nobelprijs voor Economie voor zijn werk in de speltheorie. Hij was een van de grondleggers Mechanisme Ontwerp Theorie: hoe je een spel kunt opzetten om een bepaalde uitkomst te bereiken, ook al spelen de individuele spelers voor zichzelf. Dit klinkt gemener dan het is: het is vaak juist de bedoeling dat de spelers allemaal tevreden zijn. Maskin gebruikt als voorbeeld aan het begin van een voordracht vaak de klassieke vraag hoe je met twee personen een taart eerlijk kunt delen. Op de website van de Nobelprijs kun je toespraken van Maskin terugkijken en lezen over hem en zijn werk. Ik heb nog geen video gekeken, maar Maskin was live een erg goede spreker.

Omdat Maskin in de economische speltheorie werkt, verwachtte ik dat hij ook iemand in die hoek zou noemen als favoriet. Tot mijn verbazing koos hij echter...

Pierre Deligne
Deligne werd in 1944 geboren in Brussel, waar hij ook wiskunde studeerde. Hij was lange tijd verbonden aan het Institut des Hautes Études Scientifiques, waar hij werkte met Alexander Grothendieck. Sinds 1984 werkt hij in Princeton. Delignes beroemdste resultaat is waarschijnlijk zijn bewijs van de Weil-vermoedens, een soort Riemann-hypotheses voor eindige lichamen. Voor de liefhebbers hierbij een pdf van Brian Osserman over deze vermoedens.

Voor dit werk kreeg Deligne in 1978 de Fieldsmedaille en hij heeft in de tussentijd heel wat prijzen gewonnen. Zijn werk is ontzettend breed, Maskin noemt hem `een moderne Gauss'. Maskin heeft nooit zelf met Deligne gewerkt, maar hij bewondert zijn prachtige resultaten en zijn vriendelijke persoonlijkheid. Ze zien elkaar regelmatig op Princeton, Maskin vertelt dat Deligne naar de meest uiteenlopende voordrachten komt. Wat laat zien dat Deligne én Maskin allebei een brede interesse hebben.

Tenslotte een mooi citaat uit de nieuwsbrief van Princeton toen voor de 61ste verjaardag van Deligne een conferentie werd georganiseerd.

There are very few mathematicians whose impact on modern mathematics comes close to that of Deligne [...] Deligne’s research in algebraic geometry and arithmetic geometry have shaped these fields and led him to the solution of a number of long standing problems, including the Weil Conjectures (which are the analogues of the notorious Riemann Hypothesis for varieties over finite fields) and the celebrated Ramanujan Conjecture in the theory of modular forms. Deligne’s foundational contributions range from the above fields to representation theory of groups, differential equations and monodromy, topology ... Many of the techniques and tools that he developed either in these papers or in response to questions posed to him (he is very approachable and generous) are at the bottom of much of the exciting research that is going in these fields today. (Peter Sarnak)

Terwijl bijna heel Nederland vakantie viert, heeft Walter zijn handen flink uit zijn mouwen gestoken om de wiskundemeisjes een nieuwe jas te geven.

Wij zijn superblij met deze helemaal-2009-vormgeving, maar we zijn vooral erg benieuwd wat jullie ervan vinden! We moeten nog wat laatste puntjes op de i zetten: hier en daar kun je bijvoorbeeld nog een Engelse tekst tegenkomen en we gaan een nog mooier plaatje en logo bovenaan zetten. Als jullie iets tegenkomen dat niet goed werkt, willen jullie het dan hier melden in de reacties? Zet er even bij welke browser en welk operating system je gebruikt, dan gaan wij (nuja, Walter gaat) het oplossen!

Sommige mensen hebben echt teveel tijd, of houden heel erg van taarten en wiskunde. Hieronder kun je zien hoe je een icosahedron (ook bekend als regelmatig twintig-vlak) kunt maken van taart!

Op deze site staan een heleboel mooie toepassingen van wiskundig verantwoorde betegelingen. Zo zien we de hagedissen van Escher op een motorkap.

En ook de beroemde Penrose-betegelingen blijken volop te vinden in de echte wereld, zoals hier op straat in Helsinki.

Of op een bank in Amsterdam!

(Weet iemand trouwens waar die bank precies staat? En waarom heeft niemand een foto van zichzelf op deze bank ingestuurd voor onze prijsvraag?)

Lieve lezers, hierbij een klein kerstcadeautje voor jullie. Sommigen van jullie hebben onderstaand filmpje misschien al gezien, we hebben het twee keer live vertoond. We hebben besloten het op kerstavond online te zetten om iedereen te bedanken voor alle enthousiaste reacties, tips, cadeautjes en steun die we dit jaar kregen!

We maakten het filmpje voor het afscheid van Rob Tijdeman met hulp van kunstenares Liset van Dommelen en de onvolprezen promovendi Charlene Kalle, Vincent van der Noort en Relinde Jurrius.

Het idee ontstond tijdens een lang etentje (met vrij veel wijn) eerder dit jaar. Jeanine en ik hadden het over het destijds immens populaire `Boer zoekt vrouw'. Ineens viel ons iets op aan de begroepsgroep boeren: het zijn vooral mannen, ze zijn bezeten van hun werk, vaak wat slechtgekleed en een tikje onhandig in de sociale omgang - vooral met vrouwen. Maar als je ze een beetje leert kennen, dan blijken het heel erg lieve mannen. Mmm....voor welke begroepsgroep geldt dat ook? Juist! Daarom hier de pilot van `Wiskundige zoekt vrouw' met een glansrol voor Vincent, de meest aantrekkelijke wiskundige van Nederland.

Ik kwam een tijdje geleden terecht op een site met briljante stripjes van Courtney Gibbons: Brown Sharpie. Een bron van vermaak voor wiskundigen! Het zijn er veel, want ze post al jaren meerdere stripjes per week, en ze zijn grappig!

Een paar voorbeeldjes, de rest kun je zelf bekijken, en let op: het kan je zo een middag van je werk houden...

In het Nieuw Archief van deze maand staat een mooi artikel Lof der lezing over hoe je moet luisteren naar een wiskundige voordracht. Het is een vertaling van In Praise of Lectures van Tom Körner. Een klein citaat uit het origineel.

What should you do if you get lost?

The first and most important thing is to remember that most mathematicians are lost most of the time during lectures. (If you do not believe me, ask around.) Attending a mathematics lecture is like walking through a thunderstorm at night. Most of the time you are lost, wet and miserable but at rare intervals there is a flash of lightening and the whole countryside is lit up.

Iets moois om te lezen dus voor onder de kerstboom (nadat jullie klaar zijn met het kijken van N is a number). We hebben trouwens ook een speciaal cadeautje voor jullie op kerstavond!

Deze week werd bekendgemaakt welke toponderzoekers een Vici (ook bekend als `grote zak geld') krijgen van NWO. We willen van de winnaars speciaal Remco van der Hofstad en Rineke Verbrugge noemen. Ionica vroeg een paar jaar geleden op een conferentie nog aan Remco of hij al was afgestudeerd, waarop hij vriendelijk antwoordde dat hij zojuist benoemd was tot professor. En deze maand ontmoette ze Rineke die zich afvroeg waarom er zo weinig over haar vakgebied op de wiskundemeisjes verscheen. Redenen dus om iets goed te maken... Remco en Rineke: van harte gefeliciteerd! Hieronder de beschrijvingen van hun beloonde plannen.

Random networks: universality in structure and function

Remco van der Hofstad 03-05-1971, TU/e - Wiskunde

Netwerken, met name internet en het world wide web, zijn onmisbaar geworden. We slaan een brug tussen de structuur van netwerken en hun functionaliteit. Waarom is Google zo efficiënt? Hoe verspreidt een computervirus zich? Hoeveel data kan internet aan?

Redeneren over het denken van de ander

Rineke Verbrugge 12-03-1965, RUG - Kunstmatige Intelligentie

Wie effectief wil samenwerken of onderhandelen, denkt na over wat de ander weet en wil. Maar hoe redeneren mensen precies over andermans kennis en intenties? Dat onderzoeken we met logica en cognitiewetenschappelijke methoden. Dit resulteert in een beslissingsondersteunend computersysteem voor mensen en softwareprogramma's die als team samenwerken.

Toen ik nog jong en grappig was (zoals Jeanine het fijntjes formuleerde) volgde ik een cursus kleinkunst. Onze docent zei dat ik als beginnend wiskundestudente maar eens een dingetje over wiskunde moest maken. Hieronder het resultaat uit een optreden in 2002. In het fragment zie je eerst nog even mijn medecursist David die onlangs cum laude is gepromoveerd (waarvoor hulde).

Een tijdje geleden schreven we een stukje over Paul Erdős (1913 - 1996), met een linkje naar een artikel dat Alex van den Brandhof over hem schreef voor Pythagoras en op Kennislink. Ook vermeldde ik de documentaire N is a number over het leven van deze bijzondere wiskundige. En er is goed nieuws: ik heb de hele documentaire gevonden op YouTube! En als je nu geen tijd hebt: bookmarken voor in de kerstvakantie, want het is leuk!